Οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου.

26 Μάρτιος, 2011

Oι Βοτσαλωτές Αυλές της Χίου και η Διαχείρηση του Χώρου.

Οι Βοτσαλωτές Αυλές της Χίου, είναι γνωστές λόγω του μεγέθους τους, την ποιότητα των βοτσάλων και των σχεδίων, στην Ελλάδα και στο Μεσογειακό χώρο, παρόλο που είναι “κρυμένες” πίσω από ψηλούς μανδρότοιχους.

Της Μαρίας Ξύδα

Με βότσαλα της θάλασσας “στρώνονταν” οι αυλές των εκκλησιών, οι αυλές των αρχοντικών σπιτιών και των δημοσίων κτηρίων, μέχρι το 1960.
Το βοτσαλωτό επομένως είναι ένα δάπεδο πολυτελείας. Ελάχιστες μικρές αυλές  βρίσκουμε στη Χίο, στρωμένες με βότσαλα. Ως τόσο πολύ μικρές αυλές συναντούμε σε άλλα νησιά όπως εκείνη της φωτογραφίας από μια αυλή στη Σκύρο  που πρόθεσή της είναι να καταδείξει τη διάθεση για το “ωραίο και το νοικοκυρεμένο”.

Αυτό όμως που έχει σημασία σε αυτές τις αυλές είναι η διαχείρηση του χώρου που γίνεται με τα σχέδια.

Τα σχέδια δεν είναι μοτίβα διακοσμητικά χωρίς έννοια μόνο για να διασκεδάσουν το μάτι. Όπως σε κάθε υψηλή τέχνη έτσι και εδώ το κάθε τί έχει τη λογική του και τη θέση του, έχει την ερμηνεία του, τη φιλοσοφία του γι’αυτό και οι αυλές είναι ευφρόσυνες.

Με τα σχέδια εξηγείται η χρήση της αυλής  από τον επισκέπτη ή τον καθημερινό χρήστη και διευκολύνεται.

Πληροφόρηση: Μετά την αυλόπορτα, η βοτσαλωτή αυλή ξεκινάει  με την ημερομηνία κατασκευής της, τα αρχικά του ιδιοκτήτη ή τη λέξη “χαίρετε”. Έτσι ο επισκέπτης έχει μία “πληροφόρηση” ή ένα καλωσόρισμα. 

Στάση: Μετά την πληροφόρηση, η οποία όπως είναι φυσικό βρίσκεται από την πλευρά του εισερχομένου, υπάρχει ένας μικρός ή μεγάλος κύκλος (ανάλογα με το μέγεθος της αυλής) που δηλώνει “στάση”. Δηλαδή μόλις εισέλθει ο άνθρωπος και αφού πληροφορηθεί έχει ανάγκη να σταθεί κάπως για να εποπτεύσει το χώρο, να αποφασίσει που θα πάει, να δεί την είσοδο της κατοικίας, ή για να κλείσει την πόρτα.

Στο σημείο αυτό γύρω από τον άνθρωπο που στέκεται, οιαδήποτε σχέδιο πέραν του κύκλου, θα δημιουργούσε σε αυτόν ανασφάλεια.

Κίνηση: Αμέσως μετά την πρώτη στάση υπάρχει ή ένας δεύτερος κύκλος (δεύτερη στάση) μικρότερος ή μεγαλύτερος (μικρότερη ή μεγαλύτερη στάση) ή ξεκινάει μια κληματίδα, ένα επαναλαμβανόμενο θέμα πολλαπλάσιο ή ίσο με το βήμα ενός μέσου ανθρώπου.

Η κληματίδα παρόλο που αποτελείται από κλαδειά και μικρούς κύκλους, στο σύνολό της είναι ένα γραμμικό θέμα, που οδηγεί στον κήπο ή στην είσοδο του σπιτιού ή μπροστά στη σκάλα για τον όροφο
Ορίζοντας με τους μικρούς της κύκλους τα βήματα.

Επομένως έτσι απλά, αλλά σοφά, σε όλες αναξαρτήτως τις αυλές με τα σχέδια (μαύρα βότσαλα σε άσπρο κάμπο) καταδεικνύεται:
α. η πληροφόρηση, β. η στάση, γ. η κίνηση.

Όλα τα υπόλοιπα τμήματα του χώρου που δεν δέχονται στάση, κίνηση ή πληροφόρηση συστηματικά, αλλά σποραδικά ή σπάνια, ακόμα και ποτέ (υπάρχουν τέτοια τμήματα που δεν έχουν καθόλου φθαρεί, σε γωνίες ή πλευρές που δεν χρησιμοποιούνται) στρώνονται με ουδέτερα σχέδια και δεν έχουν καμία αξίωση χαρακτηρισμού, είναι απλώς γεμίσματα.

 

Τα θέματα αυτά (λέγονται παραστόλια) είναι μικρά επαναλαμβανόμενα θέματα, απλά γεωμετρικά σχήματα, όπως ρόμβοι, τετράγωνα, σταυροί ή ακόμα πιό σύνθετα αλλά πάντοτε με σχεδιαστικό προορισμό να “γεμίσουν” ένα χώρο με ένα φυσικό σχεδόν τρόπο.

Στα σχεδιαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζονται τρεις διαφορετικές αυλές.
1. Κατοικίας, 2, Δημόσιου κτηρίου και 3. Εκκλησίας.

Εάν η αυλή είναι ιδιωτική σε σπίτι ή αγροικία, μετά την είσοδο, ακολουθεί πληροφόρηση, στάση, κίνηση (χρονολογία και αρχικά ιδιοκτήτη, κύκλοι, και  κληματίδα ).

Στην αυλή του Δημοσίου κτηρίου δεν παρεμβάλλεται στάση, κύκλος δηλαδή, η πρόσβαση είναι άμεση.
Τέλος στην αυλή της εκκλησίας, μετά την πληροφόρηση, υπάρχει κληματίδα που οδηγεί μποστά στις δύο εισόδους  του ναού όπου τοποθετούνται και οι δύο κύκλοι, στάσεις (προετοιμασία πρίν την είσοδο σε χώρο ιερό).
Στις πολύ μικρές αυλές γίνεται μια μπορντούρα (μια γραμμή ολόγυρα) και στο κέντρο ένας κύκλος. (βλ.  αυλή στη Σκύρο  F1)

Τα θέματα δεν είναι ποτέ τα ίδια, ακόμα και εάν το συνεργείο είναι ίδιο. Ο πλούτος των κυκλικών, γωνιακών, συμπληρωματικών ή συμβολικών θεμάτων είναι ανεξάντλητος. Φυσικά, λαμβάνονται πολλά πράγματα υπόψιν, αλλά τον τελικό λόγο τον έχει η διάθεση και η ικανότητα του μάστορα.

 

 

Μαρία Ξύδα, αρχιτέκτων.

φωτογραφίες:Μαρία Ξύδα