Χρώμα και Υγεία.

Οικολογικά Χρώματα

Χρώματα και Υγεία

Η υγεία είναι ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά του ανθρώπου. Εν τούτοις, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι πάνω από το 90% του πληθυσμού στις πολιτισμένες χώρες έχουν προβλήματα υγείας. Τα σύγχρονα οικοδομικά υλικά δεν είναι πάντοτε συμβατά με το ανθρώπινο βιολογικό σύστημα. Περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μας σε στεγασμένους χώρους (σπίτι, σχολείο, εργασία), χώρους στους οποίους είναι πιθανό να έχουν χρησιμοποιηθεί προϊόντα, που βλάπτουν την υγεία και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής.
Πέρα από τις άμεσες συνέπειες στην υγεία, υπάρχουν και αυτές που συνδέονται με την μόλυνση του περιβάλλοντος από την απόρριψη των υπολειμμάτων στις αποχετεύσεις, που μοιραία μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα (λίμνες, ποτάμια, πηγές, θάλασσα) και μαζί με αυτόν και την επιφάνεια του εδάφους (απόρριψη στερεοποιημένων υπολειμμάτων χρωμάτων), τα φυτά και ούτω καθεξής. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται αυτούς τους πολύπλοκους συσχετισμούς των υλικών του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος με την υγεία, ιδιαίτερα, μάλιστα, αφού το αποδέχεται και η επιστημονική κοινότητα, με έρευνες που το αποδεικνύουν.

Τι είναι Φυσικό Περιβάλλον

Ας θυμηθούμε ποιο ήταν το φυσικό περιβάλλον του ανθρώπου πριν από τον εκπολιτισμό του. Ίσως τότε αντιληφθούμε πιο εύκολα, πως μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας. Μόνον αν μάθουμε ξανά να ζούμε σε αρμονία με την φύση, θα μπορέσουμε να διορθώσουμε την βλαβερή επίδραση, που έχει ο σύγχρονος τρόπος ζωής στον οργανισμό μας και στην υγεία μας. Οι πρόγονοί μας ήξεραν, ως φαίνεται καλύτερα από εμάς, να εκτιμούν τα αγαθά των φυσικών πρώτων υλών. Γενεές ολόκληρες, για χιλιάδες χρόνια, χρησιμοποιούσαν το κερί της μέλισσας, τα φυτικά έλαια (λινέλαιο, ξυλέλαιο), φυσικές ρητίνες από κωνοφόρα δένδρα (ρετσίνι), χρωστικές από φυσικά ορυκτά (πιγμέντα), για την προστασία και τον καλλωπισμό των κατασκευών από ξύλο, πέτρα, μέταλλο κτλ. Στην Κίνα τα βερνίκια ξύλου από λάδι ήταν γνωστά 3.000 χρόνια πριν.
Ποιος δεν θαυμάζει τα παλιά ξύλινα σκαριά των πλοίων, που διατήρησαν την ομορφιά και την ζωντάνια τους για αιώνες (πολλά από αυτά διατηρούνται και μέχρι σήμερα ανέπαφα από τον χρόνο), παρά τις αντίξοες συνθήκες, που επικρατούσαν, μέσα στο νερό, με τον άνεμο, την αρμύρα, τον καυτό ήλιο και την παγωνιά, χάρη στον φυσικό τρόπο συντήρησης και προστασίας, που εφάρμοζαν.

Η Φύση υποστηρίζει την Τέχνη

Αν σταθούμε λίγο μπροστά στα έργα των μεγάλων ζωγράφων της αναγέννησης ή και παλαιότερα, θα απορήσουμε με το πόσο καλά διατηρημένα είναι μέχρι τις μέρες μας. Τα έργα του Ρέμπραντ, του Βαν Γκογκ και άλλα αριστουργήματα των κορυφαίων ζωγράφων του κόσμου, είναι ζωγραφισμένα με χρώματα λινελαίου. Το λινέλαιο προερχόταν από την σύνθλιψη λιναρόσπορου και ήταν αυτό το ίδιο, που χρησιμοποιούσαν και στην μαγειρική.
Μέχρι σήμερα θαυμάζουμε έπιπλα - αντίκες του περασμένου αιώνα και παλαιότερα, μοναδικά χειροποίητα κομμάτια, κάθε ένα ξεχωριστό σε ποιότητα και εμφάνιση, που διατήρησαν την αρχική τους ομορφιά χάρη στο κερί μέλισσας, που ήταν το παραδοσιακό προϊόν για στίλβωμα, γνωστό από την αρχαιότητα. Χρειάζονται 50 ημέρες και 30.000 μέλισσες για να φτιάξουν 270 γραμμάρια κερί, όμως όλο και περισσότεροι άνθρωποι ξαναγυρίζουν σήμερα σε αυτό το πολύτιμο φυσικό υλικό, που τρέφει και διατηρεί ζωντανό το ξύλο, αφήνοντάς το να αναπνέει.

Υγεία και Παιδί

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η ύπαρξη μολύβδου, βαρίου, φορμαλδεΰδης και άλλων τοξικών συστατικών στα οικοδομικά βερνίκια και χρώματα, προκαλεί μόνιμες βλάβες στην υγεία, ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι τα παιδιά. Μάλιστα, οι βλάβες είναι τόσο σοβαρότερες, όσο μεγαλύτερη χρονικά είναι η έκθεση στις βλαβερές ουσίες. Μετρήθηκε ότι οι επιφάνειες, με την συνήθη χρήση, αποβάλλουν τα υλικά υπό μορφή σκόνης. Όταν αυτή εισπνέεται σε καθημερινή βάση ή έρχεται σε επαφή με το δέρμα ή, ακόμη περισσότερο, καταπίνεται (π.χ. επιφάνειες κουζίνας, που έρχονται σ’ επαφή με τα τρόφιμα), είναι πιθανόν ορισμένες ουσίες να προκαλέσουν από την πιο ήπια αλλεργία μέχρι καρκινογενέσεις.
Αυτά τα ευρήματα ωθούν κάθε μέρα περισσότερους καταναλωτές στην αναζήτηση των λεγόμενων φιλικών υλικών, κατά προτεραιότητα για τα παιδικά δωμάτια, έπιπλα και παιχνίδια.
Στην Ευρώπη έχουν θεσπισθεί ειδικές διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες μόνο τα χρώματα, σύμφωνα με την προδιαγραφή DIN EN 71/3, θεωρούνται κατάλληλα για χρήση σε παιχνίδια, παιδικά έπιπλα, καθώς και για επαφή με τα τρόφιμα. Τα προϊόντα αυτά φέρουν ειδικό σήμα, για να αναγνωρίζονται εύκολα από τον μέσο καταναλωτή.
Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία, που αφορά στην προστασία του καταναλωτή, τείνει να εφαρμοσθεί και στον Ελληνικό χώρο, με αποτέλεσμα, να βλέπουμε σήμερα σε προϊόντα βαφής προειδοποιητικές ενδείξεις του τύπου «προκαλεί στειρότητα» κ.ά., που, αν μη τι άλλο, προκαλούν σκεπτικισμό.

Οικολογικά ή Φυσικά Χρώματα;

Οι βιομηχανίες χρωμάτων, κάτω από την συνεχώς αυξανόμενη πίεση των καταναλωτών για προϊόντα φιλικά προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, προχώρησαν στην παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών "ήπιας χημείας", τα λεγόμενα υδατοδιαλυτά - οικολογικά προϊόντα. Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούν ως διαλύτη το νερό και έτσι υπερέχουν σημαντικά, εν τούτοις αντιμετωπίσθηκαν από τους επαγγελματίες του κλάδου οικοδομών ως υποδεέστερα «ποιοτικά» Πέρα, όμως, από την όποια προκατάληψη, η παραγωγή υδατοδιαλυτών χρωμάτων και βερνικιών ήταν ένα σημαντικό βήμα, γιατί παραμέρισε τους επικίνδυνους διαλύτες και τα προϊόντα έγιναν αποδεκτά με ανακούφιση από τους συνειδητοποιημένους καταναλωτές. Όμως, στην πορεία φάνηκε ότι πάρα πολλά από αυτά περιέχουν συνθετικές πρώτες ύλες, δηλαδή πρώτες ύλες που παράγονται με τεχνητό τρόπο.
Συνεπώς, το ερώτημα παρέμεινε: Κατά πόσον αυτές οι συνθετικές πρώτες ύλες είναι συμβατές με τον ανθρώπινο οργανισμό; Λίγα χρόνια μετά την καθιέρωσή τους, επανήλθαν στο προσκήνιο οι γνώσεις για τα φυσικά βερνίκια και χρώματα, χωρίς καλά-καλά να είναι γνωστό τι, επακριβώς, σημαίνει ο όρος.
Ξεκινώντας από την Γερμανία και, στην πορεία, και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες οι καταναλωτές είναι οργανωμένοι σε ισχυρές οικολογικές και καταναλωτικές οργανώσεις και με ανεπτυγμένη οικολογική συνείδηση, η διάδοση και η ζήτηση φυσικών προϊόντων έγινε με τα χρόνια πιο μαζική και πιο επιτακτική. Κάποιες βιομηχανίες, αρχικά μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, που παρήγαγαν από παλιά προϊόντα για την τοπική αγορά, με τις παραδοσιακές φυσικές πρώτες ύλες, αποφάσισαν να κάνουν την δική τους φυσική πρόταση γνωστή στο ευρύτερο καταναλωτικό κοινό. Έτσι ξεκίνησε σταδιακά η παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών με τις παραδοσιακές συνταγές, από φυσικές πρώτες ύλες, όπως είναι το κερί μέλισσας, το λινέλαιο από τον λιναρόσπορο, το ξυλέλαιο από φλοιό καρύδας, οι φυσικές ρητίνες κωνοφόρων (ρετσίνι), τα αιθέρια έλαια από τον φλοιό εσπεριδοειδών, ο φυτικός καρναουβικός κηρός (καρναούμπα), χρωστικές από φυσικά ορυκτά κ.ά. Η αντοχή των υλικών αυτών, δοκιμασμένη από τον χρόνο, την αρμύρα, τους βαρείς χειμώνες και τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, φαίνεται να είναι η λύση για τον σύγχρονο άνθρωπο, αλλά και για το περιβάλλον, αφού τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι και ανανεώσιμα και πλήρως ανακυκλούμενα.